Ciclo de Cine. ‘Utrópicos: Centroamérica e o Caribe’

Actividade complementaria XXXI Bienal de Pontevedra

Dirección: Rogelio Chacón e Santiago Olmo

O Ciclo de Cine Centroamericano e Caribeño, que terá como sedes o MARCO de Vigo e o auditorio do novo Museo de Pontevedra, constitúe unha célula complementaria dentro da programación da XXXI Bienal de Pontevedra, achegando información e claves dende outros ámbitos creativos. Ata hai uns anos, o único país da área cunha produción cinematográfica regular era Cuba, a considerable distancia de Nicaragua e Costa Rica. Hoxe contamos con toda unha nova xeración de realizadores que abordan, dende o documental, a mediometraxe e a longametraxe de ficción, aspectos da cultura popular, cuestións relacionadas coa violencia ou retratos da vida cotiá dos barrios ou os pobos. A través destas producións cinematográficas ofrécense lecturas que axudan ao visitante a comprender mellor o contexto do que xorde e no que se inscribe a produción artística que compón o conxunto da exposición da Bienal.

Actualmente o cinema converteuse nunha ferramenta indispensable para comprender a realidade, e tamén para entender a arte. Moitos artistas utilizan ferramentas cinematográficas ou toman como referencia o cinema. No contexto de Utrópicos, o cinema configúrase como unha sección máis, e este ciclo permite unha aproximación a Centroamérica e o Caribe complementaria coas exposicións.

No MARCO de Vigo, o ciclo desenvólvese do 13 ao 30 de xullo durante tres semanas, de martes a venres, ofrecendo un programa de 12 producións recentes, entre longametraxes de ficción e documentais.

A selección foi realizada por Rogelio Chacón, produtor afincado en España e antigo director do Centro de Produción Cinematográfica de Costa Rica, e Santiago Olmo, comisario da Bienal de Pontevedra, atendendo ao tratamento de temas de actualidade nos documentais, así como á diversidade de perspectivas no ámbito da ficción, no que non é difícil advertir a forza do documental. A conexión coa realidade é o fío condutor que nos permite comprender dende a pantalla como se vive e como se soña nesta parte do mundo.

Programa no MARCO

•  Martes 13 de xullo

Katia Lara. QUIÉN DIJO MIEDO. Honduras de un golpe. Honduras, 2009, documental, 108’

• Mércores 14 de xullo

Ernesto Doramas. LOS DIOSES ROTOS. Cuba, 2008, ficción, 96’

• Xoves 15 de xullo

Katia Paradis. TRES REYES. Belice, 2007, documental, 88’

• Venres 16 de julio

Rodrigo Rey Rosa. LO QUE SOÑÓ SEBASTIÁN. Guatemala, 2004, ficción, 83'

• Martes 20 de xullo

Arturo Torres. WET BACK. EUA, 2005, documental, 97’

• Mércores 21 de xullo

Sami Kafati. NO HAY TIERRA SIN DUEÑO. Honduras, 2002, ficción, 107'

• Xoves 22 de xullo

Gerardo Muyshondt/Carlos Moreno. HISTORIA DE UN GOL. El Salvador, 2009, documental, 70'

• Venres 23 de xullo

Julio Hernández. GASOLINA. Guatemala, 2008, ficción, 75'

• Martes 27 de xullo

Francisco Serrano. SEVA VIVE. Puerto Rico, 2008, documental, 90'

• Mércores 28 de xullo

Juan Carlos Cremata. PREMIO FLACO. Cuba, 2009, ficción, 95'

• Xoves 29 de xullo

Jorge Dalton. ENTRE LOS MUERTOS. El Salvador, 2006, documental, 60'

• Venres 30 de xullo

Ishtar Yasin. EL CAMINO. Costa Rica, 2008, ficción, 91'

O 13 de xuño iníciase o ciclo en Vigo co documental Quién dijo miedo. Honduras de un golpe, dirixido por Katia Lara, que aborda dende a actualidade máis inmediata o proceso do golpe de estado en Honduras, do que se cumpriu un ano o pasado 28 de xuño. A estrea mundial da película tivo lugar o 7 de xuño en Bos Aires. En palabras de Katia Lara, directora do filme:

Ha sido fuerte y doloroso este proceso. Hemos perdido compañeras y compañeros valiosos, el exilio no      estaba en nuestro horizonte. Pero también ha sido una tremenda inyección de razones para continuar luchando por la refundación de Honduras a través de una Asamblea Nacional Constituyente, para seguir creyendo en una Latinoamérica unida por la solidaridad y la dignidad.

No hay democracia en un país donde miles de hombres y mujeres elegimos todos los días entre la indefensión y el exilio. Hoy tengo el privilegio y la responsabilidad de contar nuestra historia de resistencia pacífica. La movilización latinoamericana frente a los hechos en Honduras debe crecer y fortalecerse para obligar a los gobiernos del mundo a actuar en consecuencia con el anhelo de sus pueblos en lugar de hacerlo a favor de los intereses imperialistas.

Entre os documentais destaca tamén Wetback, de Arturo Torres, que percorre o itinerario dos emigrantes centroamericanos a través de México ata a fronteira cos Estados Unidos, e que constitúe un extraordinario testemuño do drama humano que viven os emigrantes no seu anhelo por chegar a un paraíso que non o é tanto. Como contrapunto na ficción, El Camino de Ishtar Yasin relata con grande sentido poético o camiño que emprenden dous nenos nicaraguanos en busca da súa nai que emigrou a Costa Rica.

Entre as longametraxes de ficción destaca Lo que soñó Sebastián dirixida polo escritor guatemalteco Rodrigo Rey Rosa, sobre o guión da súa novela homónima. Rei Rosa, que foi secretario de Paul Bowles durante o final da súa vida, inclúe na banda sonora da película algunhas composicións musicais do escritor norteamericano. O filme contou tamén coa colaboración do artista Miquel Barceló.

O cinema na rexión tivo un importante foco de produción en Cuba a través do ICAIC, e da Escuela de San Antonio de los Baños, onde se formaron durante anos moitos cineastas latinoamericanos. Máis recentemente, en Costa Rica e Guatemala xurdiron numerosos proxectos que contaron con coprodución estranxeira, e que formulan un novo horizonte na conciencia cinematográfica da rexión.