A partir do 15 de setembro o Espazo Anexo do MARCO acolle o proxecto ESPAZOS DE RECREO, do artista Martín Pena, unha obra en proceso que ten como punto de partida a creación dun arquivo documental a través da recompilación de imaxes, testemuñas e experiencias relacionadas cos patios de recreo das escolas de Galicia. Lugares moi vencellados á memoria individual pero que ao tempo debuxan un retrato da sociedade polo cruce de experiencias relacionadas con distintas xeracións.

Os patios ou espazos de recreo comparten certas características, comúns a case todos eles, que os converten en obxectivos privilexiados para este artista: Martín Pena resalta a súa función múltiple, a ausencia dunha norma estrita no seu deseño (en contraste coa uniformidade na estrutura das aulas e outras dependencias), a súa condición de lugares case residuais, e a súa capacidade de se constituír en escenarios dalgunhas das nosas primeiras incursións no social.

O proxecto está aberto á participación de calquera persoa que o desexe, mesmo a título individual. Un aspecto fundamental é a colaboración dos centros de ensino, aos que se convida a facilitar fotografías e todo o material que consideren oportuno relacionado cos seus patios de recreo, incluíndo comentarios de alumnos e mestres, debuxos, historias, ou mesmo propostas para a mellora destes lugares. Este labor de investigación e comunicación cos centros comezou hai algúns meses e continuará desenvolvéndose a partir da data de inauguración. 

Os primeiros materiais recompilados –fotografías en papel, imaxes proxectadas, textos e testemuñas– están xa expostos na sala do Anexo como punto de partida, como un arquivo aberto á participación dos visitantes e das comunidades escolares –profesorado, alumnos, ex-alumnos...– que poderán colaborar con achegas de índole diversa: por exemplo, enviando fotografías ou debuxos, engadindo comentarios que serán rexistrados, narrando as súas experiencias, anécdotas, historias, ou establecendo contactos con outras persoas, ben na propia sala do Anexo ou a través da web do Proxecto-Edición (www.proxecto-edicion.net [3]). Toda esta documentación pasará a formar parte dun arquivo-anecdotario que irá enriquecéndose progresivamente, dando corpo a unha memoria transxeracional baseada directamente no fenómeno da tradición oral.

A idea toma en consideración dúas nocións culturais: por unha banda o fenómeno da tradición oral, e pola outra, a intersubxectividade e a construción colectiva de significados. Mestura conceptos como a memoria individual e colectiva, os espazos públicos e privados, os tempos e lugares de lecer como xeradores de experiencias, e sobre todo dá entrada á participación, un denominador común na obra de Martín Pena.

En palabras do artista, “esta proposta atópase por agora moi lonxe –ou moi preto, quen sabe– de ser considerada arte, polo que o seu grao de conexión coa chamada ‘intención artística’ está aínda por ver (...) Parto da sospeita de que esa idea de que arte é aquilo que fan os artistas non e máis ca un mito e que, pola contra, é o propio contexto da arte o que fai as obras (o artista como inquilino da cultura, que diría Michel de Certeau). Entendo este traballo como unha contribución sinxela. A idea de comezar este proxecto cunha recompilación de imaxes dos recreos de toda Galicia tenta planear unha alternativa a algo que –aínda que baixo novas e cada vez máis refinadas formas– non deixamos de presenciar a cotío: a chamada a unha participación pública para a consecución dunhas metas privadas, o emprego da sociedade coma unha especie de grupo de ‘extras’ e non coma a verdadeira protagonista”.